Poniżej wybrane, obszerne fragmenty tekstu Renaty Kobalczyk
z portalu Edukacja.edux.pl
Co to jest osobowość?
Osobowość to zespół trwałych wzorców myślenia, odczuwania i zachowania, charakteryzujący indywidualny styl życia i sposób adaptacji jednostki. Osobowość jest efektem współdziałania czynników konstytucjonalnych, rozwojowych i doświadczeń społecznych.Natomiast zaburzenia osobowości i zachowania to rozmaite rodzaje funkcjonowania, mające jakość choroby. Zaburzenia osobowości są głęboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowania, mającymi charakter sztywnych, nie dostosowanych do sytuacji reakcji na rozmaite okoliczności, zarówno zachodzące w życiu wewnętrznym, psychicznym jednostki, jak i w interakcjach społecznych. Reakcje te skrajnie różnią się od tego, jak przeciętna jednostka spostrzega, myśli, czuje, a w szczególności wchodzi w związki międzyludzkie. Zaburzenia osobowości uważa się za jedną z przyczyn powstawania innych chorób : nerwic, psychoz, uzależnień, itp.
Nasilenie lub deficyty w zakresie poszczególnych cech mogą nieco utrudniać funkcjonowanie jednostki (np. skrajna ekstrawersja lub introwersja), ale nie powodują znaczniejszych zakłóceń, wymagających leczenia.
Osobowość paranoiczna (paranoidalna, fanatyczna, pieniacza)
Ten typ osobowości cechuje się nadmierną podejrzliwością, brakiem tolerancji na krytykę, zawziętością, skłonnością do interpretowania neutralnych lub przyjaznych zachowań otoczenia jako wrogich, obraźliwych, pogardliwych i małą tolerancją na niepowodzenia. Opaczna interpretacja danych i odnoszenie rozmaitych wydarzeń do siebie, łączy się z zaburzeniem oceny rzeczywistości i podejrzeniami istnienia spisków. Często spostrzega się nadmierne poczucie własnej wartości, objawiające się przecenianiem własnych możliwości, postawą wyższościową i nieustępliwość w obronie własnych praw, bezwzględność w realizowaniu swoich celów, prowokowanie do walki. Osoby takie są zazwyczaj skryte, egocentryczne i mają tendencję do oceniania wszystkiego z punktu widzenia własnej osoby, zazdrosne, nietolerancyjne, fanatyczne, skłonne do pieniactwa, sensytywne- przeczulone, przewrażliwione. Mogą przejawiać wrogie, gwałtowne reakcje.Osobowość schizoidalna
Ten typ osobowości cechuje się tendencja do izolowania się, niewytwarzania silnych związków oraz wycofywania się z kontaktów emocjonalnych i społecznych, uznawania ich za niepotrzebne. Przy dużej wewnętrznej wrażliwości wyrażanie uczuć jest ograniczone, co powoduje pozorny chłód i dystans uczuciowy. Nie obchodzą ich ani pochwały, ani nagany. Częste jest przy tym poczucie osamotnienia i niezrozumienia przez otoczenie, nieśmiałość i podejrzliwość, niemożność odczuwania przyjemności. Ludzie tacy na ogół działają samotnie, często żyją w świecie marzeń i fantazji, są ambitni, skłonni do introspekcji, ekscentryczni.Osobowość chwiejna emocjonalnie
U ludzi „chwiejnych emocjonalnie” dominuje tendencja do impulsywnych działań i nieliczenia się z ich konsekwencjami. Nastrój jest zmienny i nieprzewidywalny, niezależny od okoliczności. Nie kontrolowane wybuchy emocjonalne, kłótliwość prowadzą do konfliktów z otoczeniem. W tej grupie zaburzeń wyróżnia się: typ impulsywny, typ borderline („pograniczny”).Typ I – impulsywny charakteryzuje się brakiem stałości emocjonalnej i kontroli popędowej. Dominuje w nim niestałość i zmienność nastroju, drażliwość, skłonność do gniewu i wytwarzania wrogości. Ograniczone przewidywanie konsekwencji zachowań prowadzi do konfliktów.
Typ II – borderline („pograniczny”) cechuje impulsywność, upośledzenie kontroli popędów, a także zaburzenie obrazu siebie i swoich celów, preferencji, nastawienie wyższościowe i skłonności do manipulacji otoczeniem. Często stwierdza się zaburzenia myślenia, pustkę wewnętrzną, tendencje autodestrukcyjne - samouszkodzenia i próby samobójcze. Zaburzenia afektu mogą mieć charakter depresji lub wybuchów gniewu. Przystosowanie społeczne – szczególnie w zakresie pozycji zawodowej, powierzchownych kontaktów społecznych, itp. jest zazwyczaj pozornie dobre, mimo że zaburzenia te przyczyniają się do wchodzenia w konflikty z otoczeniem. Należy zawsze wykluczyć w diagnozie nietypowy lub subkliniczny przebieg psychozy, szczególnie schizofrenii lub zaburzeń afektywnych oraz osobowość dyssocjalną.
Osobowość histeryczna (histrioniczna), psychoinfantylna
Osobowość histeryczna określana jest jako „niestała emocjonalnie”, manifestuje się płytkością i chwiejnością uczuć, skłonnością do dramatyzowania i teatralności – przesadą w ekspresji emocjonalnej, „odgrywaniem ról” związanym z dążeniem do zwracania na siebie uwagi, tendencją do manipulowania otoczeniem. Osoba taka ma potrzebę uzyskiwania wyrazów uznania, aprobaty i podziwu oraz potrzebę silnych podniet. Nastrój zmienia się szybko, wybuchy gniewu czy rozpaczy przeplatają się np. z radością, nieraz co kilka minut i są na ogół wywoływane przez nieproporcjonalnie błahe okoliczności zewnętrzne. Działania są nieobliczalne i brak im konsekwencji. Widoczna jest trudność pohamowania dążenia do natychmiastowego zaspokojenia potrzeb. Nie uwzględniają potrzeb innych ludzi. Ten rys niedojrzałości, infantylności ujawnia się również w potrzebie uzależnienia się od jakiejś osoby z otoczenia. Osoby histeryczne mają skłonność do fantazjowania, nieraz uznawanego za prawdę przez samego chorego, mieszają marzenia i realność, częste jest myślenie życzeniowe i zmienność sądów oraz uleganie wpływom innych ludzi (sugestywność).Zaburzenia te występują równie często u kobiet, jak i u mężczyzn. Trzeba pamiętać, że cechy osobowości histerycznej, zwłaszcza jeśli wcześniej nie występowały u pacjenta, mogą stanowić wstępny lub poronny obraz kliniczny psychozy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz